Humor heeft een positieve invloed op de manier waarop we nieuwe dingen leren en ervaren, zo blijkt uit onderzoek van Madelijn Strick van de Universiteit Utrecht, met medewerking van het televisieprogramma Het Klokhuis. Het onderzoek, met de toepasselijke titel ‘Laat me niet lachen!’, maakt deel uit van Weekend van de Wetenschap en bevestigt dat humoristische sketches helpen om informatie op een prettigere manier over te brengen naar de ontvanger.
Voor dit onderzoek werden mensen in verschillende groepen verdeeld. Sommige mensen keken naar een fragment van Het Klokhuis met alleen feitelijke informatie, zonder grappige sketch, terwijl anderen een fragment zagen waarin een grappige sketch werd afgewisseld met de informatie, zoals gebruikelijk is in Het Klokhuis.
Alle onderzochte groepen deelden unaniem dat ze een plezierige kijkervaring hadden, ongeacht het onderwerp van de aflevering en de aanwezigheid van een humorvolle sketch. Na het bekijken van het fragment rapporteerden de deelnemers meer positieve dan negatieve emoties. Deelnemers die een fragment zonder sketch met humor hadden gezien gaven aan dat ze iets minder vrolijk werden en minder plezier beleefden aan het fragment, vooral bij fragmenten van Het Klokhuis over emotioneel zwaardere thema’s zoals depressie en chemotherapie. Zonder de humorvolle sketches worden de onderwerpen als iets zwaarder ervaren. De humorvolle sketches maken Het Klokhuis dus nog aantrekkelijker om naar te kijken, wat het grote bereik van het programma kan verklaren.
Opvallend was dat de humoristische sketches de kijkervaring vooral verbeterden wanneer ze halverwege of aan het einde van een filmpje werden geplaatst, terwijl ze minder effectief waren aan het begin. Dit suggereert dat de timing van humor een belangrijke rol speelt bij het verbeteren van de kijkervaring.
Er werden geen effecten van de humorvolle sketch gevonden op de mate waarin deelnemers de kennis uit de informatieve stukken begrepen of onthielden. Humor had geen positieve maar ook geen negatieve invloed op de aandacht van de kijkers of hun vermogen om de inhoud te begrijpen. “We vinden geen bewijs dat de toevoeging van humor nodig is om het leereffect te versterken,” aldus Madelijn Strick, onderzoeker aan de Universiteit Utrecht. “Een verklaring daarvoor kan zijn dat de informatieve stukken van Het Klokhuis van zichzelf al leuk en toegankelijk genoeg zijn.”
De resultaten sluiten volgens Strick aan bij eerder onderzoek over de positieve effecten van humor in communicatie. “Onderzoek laat zien dat de luchtigheid van humor kan zorgen dat een boodschap zachter landt. De humorvolle sketches in Het Klokhuis brengen de informatie op een andere, meer menselijke manier. De afwisseling tussen informatie en humor maakt de kijkervaring compleet.”
Anneke Dorsman, eindredacteur van Het Klokhuis: “Het Klokhuis laat kinderen op verschillende manieren naar een onderwerp kijken. We leggen dingen uit, laten je hoofd werken, maar willen ook harten raken, met een liedje of een grappige sketch. Alle onderdelen zijn relevant voor het hele verhaal. Het gebruik van humor is al 35 jaar een belangrijk onderdeel van onze formule. Fijn dat het onderzoek bevestigt dat de combinatie van sketches en reportage werkt.”
Voor het onderzoek kregen deelnemers willekeurig een fragment van Het Klokhuis te zien. Sommige deelnemers zagen een fragment over slapen en anderen over stress, depressie of chemotherapie. Na het zien van het fragment beantwoordden de deelnemers een aantal vragen. In totaal deden er 4.074 personen mee, variërend in leeftijd van 8-86 jaar.
Het onderzoek ‘Laat me niet lachen’ maakt deel uit van Weekend van de Wetenschap, een jaarlijks terugkerend gratis wetenschapsfestival in Nederland waar iedereen de mogelijkheid heeft om een kijkje achter de schermen van de wetenschap te nemen. Elk jaar wordt er tijdens Weekend van de Wetenschap een onderzoek uitgevoerd waaraan alle Nederlanders kunnen bijdragen om de wetenschap verder te brengen. Weekend van de Wetenschap vindt jaarlijks plaats in het eerste weekend van oktober en wordt georganiseerd door NEMO Science Museum, in opdracht van het ministerie van Onderwijs, Cultuur en Wetenschap.
Dit jaar wordt tijdens het weekend, dat plaatsvindt op 7 en 8 oktober 2023, een online onderzoek naar nieuwsgierigheid gelanceerd. Dit onderzoek staat onder leiding van NEMO-professor Maartje Raijmakers van de Universiteit van Amsterdam en heeft als doel om de verschillen in nieuwsgierigheid tussen mensen beter te begrijpen en inzicht te krijgen in hoe deze eigenschappen zich gedurende ons leven ontwikkelen.
